İslam’dan önce; Main, Sebe, Himyeri, Nebati, Tedmür, Gassani ve Hire gibi birçok devlet kuran Araplar bugüne kadar ulaşan birçok önemli eser bırakmışlardır. Bu eserlerin bir kısmı dünyanın 7 yeni harikası arasında seçilmiş (Petra şehri gibi) bir kısmı ise UNESCO tarafından dünya kültürel miras listesine alınmıştır. (Palmira Antik Kenti, San’a şehri gibi) İslam’ın doğuşundan 100 yıl içerisinde Araplar, Çin’den İspanya’ya kadar bir alanı kapsayan büyük bir fütuhata başlamış; Hazar Denizi ve İran’dan İspanya’ya kadar, Güneydoğu Anadolu, Arap Yarımadası, tüm Kuzey Afrika ve İspanya’yı içine alan dünyanın en büyük imparatorluğunu kurmuşlardır. Araplar, bu fetihler sırasında başta Persler ve Türkler olmak üzere birçok halkı müslümanlaştırmış ve birçok kültürle tanışmışlardır. Araplar, İslam öncesi kültür birikimlerinin etkisiyle matematik, fizik, astronomi, kimya, tıp gibi pozitif bilimlerde büyük ilerlemeler göstererek bugünkü pozitif bilimin temelini oluşturmuşlardır. Arap Bilimi ve Arap bilim adamlarının en az bilindiği ülkelerden birisi Türkiye’dir. Bu durumun birçok sebebi vardır. Ancak biz, burada bu sebeplerden en mühim olanlarını ana başlıklar halinde belirtmekle yetineceğiz. Bu sebeplerden en önemlisi; ulus devleti inşa etmek amacıyla tarihin tahrif edilmesi ve İttihat ve Terakki cemiyetinin ve onun devamı rejimin Arap alfabesine, diline ve kültürüne karşı duydukları kompleks, İslam dini ile Arapları özdeşleştiren İslam karşıtlarının Arap karşıtı düşünce ve faaliyetleridir. Diğer mühim sebep ise; İslam öncesi Arap uygarlıklarını yok sayarak o dönemi “cahiliye dönemi” olarak tavsif eden ve İslam’ı yüceltmeyi Arapları kötülemekte bulan İslamcı zihniyettir. Bu iki zihniyet Arap bilimini İslam bilimi, Arap bilim adamlarını da İslam bilim adamları olarak tanıttığından Türkiye’de kamuoyu Arap bilimi ve bilim adamları hakkında yeterli bilgiye sahip değildir. Birbirinin karşıtı olarak bilinen bu iki zihniyet ne gariptir ki Arap karşıtlığı konusunda bugüne kadar birlikte hareket etmiş ve etmektedirler. Arap dünyasının bilimden uzaklaşan bugünkü durumu, bu iki zihniyetin elini kuvvetlendirdiği bir hakikattir. Kütüphanemde bulunan Arap bilimiyle ilgili bilgi ihtiva eden 100’ü aşkın eserden 25 kadarını seçerek tanıtmaya çalıştım. Bu seçimi yaparken özellikle Arap yazar ve bilim adamlarının eserlerini seçmedim. Amacım, Arap bilimi hakkında yabancılar tarafından yazılan eserleri tanıtmak ve okuyucunun Arap bilimi hakkında tarafsız bilgiye ulaşmasını sağlamaktır.
1- Colin A. Ronan’ın “BİLİM TARİHİ” İsimli Eseri: İngiliz Bilimler Akademisi üyesi olan yazarın bu eseri TUBİTAK tarafından 2003 yılında yayınlanmıştır. Eserin Türkçeye tercümesi Prof. Dr. Ekmeleddin İhsanoğlu(CHP ve MHP’nin ortak cumhurbaşkanı adayı) ve Prof. Dr. Feza Günergun tarafından yapılmıştır. Bu eserde Arap Bilimi 223-273 sayfalarında yer alan 5. bölümde incelenmiştir. Yazar, kitabında bu bölümü “Arap Bilimi” başlığı altında incelemiştir. Ancak Milletlerarası Bilim Tarihi Ve Felsefe Birliği’nin (IUHPS) 1-9 Ağustos 1989 Almanya’da düzenlemiş olduğu “18. Milletlerarası Bilim Tarihi Kongresinde” Prof. Dr. Ekmeleddin İhsanoğlu “Arap” tanımlaması yerine “İslam” tanımlamasının Türkler, Farslar ve gayrimüslimleri de kapsaması nedeniyle bilime daha önemli katkılar sunacağını iddia etmiş ve Arap bilimi tanımlaması yerine İslam bilimi tanımlamasını daha uygun olacağını savunmuştur. Ekmeleddin İhsanoğlu’nun bu çabaları neticesinde o tarihte kurulmakta olan yeni komisyonun adı bu anlayış çerçevesinde “İslam Medeniyetinde Bilim ve Teknoloji Milletlerarası Komisyonu” olarak
isimlendirilmiştir. Bu nedenledir ki, bu eser tercüme edilirken “Arap Bilimi” başlığı “İslam Bilimi” olarak değiştirilmiştir. Bilim tarihi konusunda en önemli eserlerden biri olan bu eserinde yazar; Arapların astronomi, matematik, fizik, coğrafya, biyoloji, tıp, kimya ve diğer bilim dallarında büyük başarılar elde ettiklerini ifade etmektedir. 2- Stephen F. Mason’un “BİLİMLER TARİHİ” İsimli Eseri: Londra Üniversitesi Kimya Profesörü ve Bilim Tarihi Uzmanı olan yazarın bu eseri Prof. Dr. Umur Daybelge tarafından Türkçeye çevrilmiş ve T.C. Kültür Bakanlığı tarafından 2001 yılında yayınlanmıştır. Kitapta; Arapların tıp, matematik, kimya, biyoloji, astronomi ve optik gibi konularda yaptıkları çalışmalar ve elde ettikleri başarılar anlatılmıştır. 3- Prof. Dr. Fuat Sezgin’in Eserleri: Yazar Prof. Dr. Fuat Sezgin, Frankfurt Goethe Üniversitesi Arap-İslam Bilimleri Tarihi Enstitüsünün kurucusu ve direktörüdür. Arap Bilimi konusunda dünyanın en önde gelen bilim adamlarından birisidir. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı İstanbul İslam, Bilim ve Teknoloji Müzesi’nin açılmasında öncü rol oynamıştır. Arap Bilimi konusunda yazılmış birçok kitabı ve makalesi vardır. Birçok ülkede bu konuda konferanslar vermiştir. Prof. Dr. Fuat Sezgin’in Arap Bilimi konusunda yazılmış eserlerinden sadece birkaçından söz edeceğiz; a- “İSLAMDA BİLİM VE TEKNİK”: Eser, Türkiye Bilimler Akademisi ve T.C. Turizm ve Kültür Bakanlığı’nın ortak yayını olarak 5 cilt halinde yayınlanmıştır. Eserin 1. Cildinde Arap-İslam bilimi; astronomi, tıp, fizik, kimya, matematik, geometri, optik, sosyoloji gibi başlıklar altında incelenmiştir. Diğer 4 ciltte ise Arap İslam Bilimler Enstitüsü “Aletler Koleksiyonu” incelenmiş ve Arap-İslam Biliminin, bugünkü bilimin temeli olduğu detaylı olarak anlatılmıştır. b- “TANINMAYAN BÜYÜK ÇAĞ”: Eser, Timaş Yayınları tarafından 2014 yılında yayınlanmıştır. İçerisinde birçok fotoğraf bulunan 603 sayfadan ibaret bu eserde Arap (İslam) bilim insanlarının birçok bilim dalındaki buluşları, eserleri ve başarıları anlatılmıştır. c- “ARAP-İSLAM BİLİMLERİ TARİHİ ENSTİTÜSÜ YAYINLARINA YAZILAN AVRUPA DİLLERİNDEKİ ÖNSÖZLER”: 688 sayfadan ibaret bu eser Timaş yayınları tarafından 2014 yılında yayınlanmıştır. Kitapta Arap Literatürü ve Tarihi hakkında bilgi verilmiş ve Prof. Dr. Fuat Sezgin ile başka bilim insanlarının Arap Bilimi hakkında yazılmış kitaplara yazdıkları önsöz ve takdimler yer almıştır. Bu kitap; konusunda uzman birçok kişinin Arap Bilimi hakkındaki düşüncelerini öğrenme imkânını veren güzide bir eserdir. ç- “İSLAM BİLİMLERİ TARİHİ ÜZERİNDEN KONFERANSLAR”: 2015 yılında Timaş yayınları tarafından yayınlanan bu eserde Prof. Dr. Fuat Sezgin’in birçok yerde Arap-İslam Bilimi ile ilgili olarak verdiği konferans metinleri yer almaktadır. Eser Arap Bilimi konusunda özel bir yere sahip olan Prof. Dr. Fuat Sezgin’in bu konudaki düşüncelerini öğrenme imkânını sağlamıştır. 4- Dimitri Gutas’ın “YUNANCA DÜŞÜNCE ARAPÇA KÜLTÜR” İsimli Eseri: 2003 yılında yayınlanan bu eser Lütfi Şimşek tarafından Türkçeye çevrilmiştir. Yazar Yale Üniversitesi’nde Arap Dili ve Edebiyatı profesörüdür. Dünyanın en büyük düşünürlerinden birisi olan Filistinli Hristiyan Arap Prof. Edward W. Said’in not düştüğü bu kitapta; Abbasi İmparatorluğunun başkenti Bağdat’ta Yunancadan Arapçaya daha önce benzeri görülmemiş olan bir çeviri hareketi başladığını ve bu çeviri hareketi aracılığıyla iki farklı çağdaki Yunan ve Arap Uygarlıklarının buluştuğunu anlatmıştır. Yazar, klasik çağ sonrası dinsel olmayan bilimsel Yunanca eserler konusundaki araştırmaların Arapçanın tanıklığı olmadan ilerlemesinin çok zor olduğunu, bu alanda Arapçanın, Latincenin bile önüne geçtiğini ve ikinci klasik dil olduğunu belirtmektedir. Yazar, Bağdat’ta gerçekleşen Yunanca-Arapça çeviri hareketinin insanlık tarihinde yeni bir çağ başlattığını belirtmektedir. 5- Prof. Dr. Cemal Yıldırım’ın “BİLİM TARİHİ” İsimli Eseri: Bu eser, 1983 yılında Remzi Kitabevi tarafından yayınlanmıştır. Bilim ve bilim tarihi konusunda yayınlanmış birçok makalesi bulunan yazar, Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde Bilim Metodu ve Bilim Felsefesi dalında öğretim üyeliği yapmıştır. Yazar kitapta; Arapların, insanlığın bilimsel ürünlerini toplama ve koruma yolundaki çabalarının bilim ve düşünce tarihinde önemli bir yer tuttuğunu, bazı alanlarda bilime azımsanmayacak özgün katkıları olduğunu, matematik, tıp ve kimyada parlak başarılar elde ettiklerini ve geliştirdikleri sayı sisteminin Avrupa’ya geçmesini sağladıklarını ifade etmektedir. 6- Orhan Hançerlioğlu’nun “DÜŞÜNCE TARİHİ” İsimli Eseri: Bu eser, Remzi Kitabevi tarafından 1998 yılında yayınlanmıştır. Yazar Arap-İslam bilimini kitabının 127-159 sayfa aralığında incelemiştir. Yazar bu kitabında; ilk Arap düşünür sayılan El Kindi Ebubekr, Zekeriya Razi, İbni Heyzem, Cabir İbni Hayyan, İbni Haldun gibi Müslüman Arap bilim adamlarının başarılarını ve bilime katkılarını anlatmıştır. 7- Ramazan Şeşen’in “HARRAN TARİHİ” İsimli Eseri: Bu eser, Türkiye Diyanet Vakfı yayını olarak 1993 yılında yayınlanmıştır. Kitapta Harran’da yetişen Müslüman Arap bilim adamları tanıtılmıştır. Müslüman Arapların; matematik, astronomi, fizik ve birçok bilim dalında büyük elde ettikleri başarılar anlatılmıştır. 8- Andre Clot’un “HARUN REŞİD VE ABBASİLER DÖNEMİ” İsimli Eseri: Arap-İslam Uygarlığı alanında birçok eser veren Andre Clot tarihçi ve gazetecidir. Eser, 2007 yılında Tarih Vakfı yayınları tarafından yayınlanmıştır. Yazar bu eserinde Harun Reşid dönemini anlatmıştır. Harun Reşid döneminde Arap biliminin altın çağını yaşadığını ve hemen hemen tüm bilim dallarında Arapların büyük ilerleme gösterdiklerini detaylı olarak anlatmıştır. Bu dönemde çok gelişen Arap bilim ve kültürünün o çağda karanlık dönemini yaşayan Batıyı aydınlattığını örnekler vererek açıklamıştır. 9- Ahmet Gürkan’ın “İSLAM KÜLTÜRÜNÜN GARBI MEDENİLEŞTİRMESİ” İsimli Eseri: Eser, Nur yayınları tarafından 1975 yılında yayınlanmıştır. Yazar, bu kitabında; Arap-İslam medeniyetinin garb medeniyetinin temeli olduğunu, garb medeniyetinin bugünkü seviyesine ulaşmasında ve Rönesans’ın gerçekleşmesinde Arap-İslam biliminin büyük rolü olduğunu belirtmekte ve Arap-İslam âlimleri hakkında bilgi vermektedir. 10- Yves Lacoste’un “İBNİ HALDUN” İsimli Eseri: Eser, Sosyalist yayınlar tarafından 1993 yılında yayınlanmıştır. Paris Üniversitesi öğretim üyesi olan yazar bu eserinde; İbni Haldun’u incelemiştir. Yazar, ayrıca İbni Haldun üzerine yazılan yerli ve yabancı eserlerin kaynakçasını da kitabına almıştır. Yazar bu eserinde kendi düşüncelerinden başka İbni Haldun hakkında kitap yazan birçok tarihçi ve bilim insanının düşüncelerine de yer vermiştir. Bu bilim adamları İbni Haldun’un İslam dünyasının bir eşini daha çıkaramadığı en büyük filozof ve tarihçi olduğunu, yaşamış tüm filozof ve tarihçilerin de en büyüklerinden biri olduğunu, bugüne kadar hiçbir yetenek hiçbir dönemde ve hiçbir ülkede İbni Haldun gibi bir yapıt ortaya koymadığını, İbni Haldun’un doğu düşüncesinde parlak bir istisna olduğunu, insanlık tarihinin en büyük düşünürlerinden biri ve Tarih Sosyolojisinin kurucusu olduğunu, Marks ve Engels’e öncülük yaptığını, maddeci tarih anlayışının yeryüzündeki ilk sözcülerinden biri olduğunu ve Batılı kaynakların kendisini Sosyolojinin kurucusu saydığını ifade etmişlerdir.
11- Haydar Bammat’ın “GARP MEDENİYETİNİN KURULUŞUNDA MÜSLÜMANLARIN ROLÜ” İsimli Eseri: Eser, 1966 yılında Bahar yayınları tarafından yayınlanmıştır. Eserde Müslüman Arapların astronomi, matematik, fizik, kimya tıp ve diğer birçok bilim dalındaki çalışmalarını ve icatlarını incelemektedir. Yazar, Arap-İslam uygarlığının garp medeniyetinin gelişmesinde inkâr edilemeyecek katkıları olduğu başta Ernest Renan olmak üzere bizzat batılılar tarafından kabul edildiğini belirtmektedir. 12- Ordinaryüs Prof. M. Şemsettin Günaltay “İSLAM ÖNCESİ ARAP TARİHİ” İsimli Eseri: Eser, Ankara Okulu Yayınları tarafından 2006 yılında yayınlanmıştır. Ordinaryüs Profesör M. Şemsettin Günaltay, Ankara ve İstanbul Üniversitelerinde öğretim üyeliği ve Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlığı görevlerinde bulunmuştur. Yazar bu eserinde; Amalika Araplarını, Ad Kavmini, Semud Kavmini, Tasim ve Cedis Araplarını, Nebati ve Nebati Devletini, Tedmur Medeniyetini, Main Devletini, Sebe Devletini, Himyer Devletini, Adnani Araplarını, Gassani Devletini ve İslam öncesi genel Arap kültürünü incelemiştir. Arapların İslam’dan önce birçok devlet ve medeniyet kurduklarını ve bazı bilim dallarında ilerlemeler gösterdiklerini ayrıntılı olarak açıklamıştır. 13- Ignace Goldziher’ın “KLASİK ARAP LİTERATÜRÜ” İsimli Eseri: Dünyanın tanınmış doğu bilimcilerinden olan yazarın bu eseri İmaj yayınları tarafından 1993 yılında yayınlanmış ve Prof. Dr. Azmi Yüksel ile Doç. Dr. Rahmi Er tarafından Türkçeye çevrilmiştir. Yazar eserinde Araplar ve Arap dili ve edebiyatı hakkında geniş açıklamalarda bulunmuş ve Arapların felsefe, astronomi, tıp, kimya, matematik ve diğer bilim dallarında birçok buluşa imza attıklarını ve batı bilimine önemli katkılarda bulunduklarını açıklamıştır. 14- Prof. Stanwood Cobb’un “İSLAM’IN MEDENİYETE KATKILARI” İSİMLİ ESERİ: Bu eser, Profil yayıncılık tarafından 2006 yılında yayınlanmış ve Türkçeye Cem Küçük tarafından tercüme edilmiştir. Harvard Üniversitesi öğretim üyesi George Sarton’un “Bilim Tarihine Giriş” isimli çığır açan bir kitap yazdığını, bu eserinde Arapçanın dünya tarihi açısından çok önemli bir dil olduğunu ve Arap-İslam kültürünün medeniyetine etkilerini anlatmıştır. İnsanlık tarihinde Arap-İslam kültürünün çok önemli bir yere sahip olduğunu, olgunlaşmamış Yunan bilimiyle modern bilim ve teknoloji arasında bağ olan Arap-İslam kültürünün dünyanın en büyük üç bilim döneminden biri olduğunu özellikle belirtmiştir. 15- Danıelle Jaccquart’ın “BİLİMDE ARAPLARIN ALTIN ÇAĞI” İsimli Eseri: Eser, Yapı Kredi Yayınları tarafından 2011 yılında yayınlanmıştır. Ortaçağ bilim tarihi öğretim üyesi olan yazar resimli bu eserinde; Arapların pozitif bilimlerde büyük başarılar elde ettiklerini, Arapçanın bilim dili olduğunu, Arapların matematikte gerçekleştirdikleri ilerlemeler sayesinde astronomide gelişmeler sağlandığını, Arap biliminin sadece bir bölümünün Avrupa’ya aktarılmasına rağmen bu küçük oranın bile bilime ve insanoğluna büyük hizmetler sunduğunu ifade etmektedir. 16-“İSLAM ANSİKLOPEDİSİ”:. Batılı Oryantalistler İslam hakkında ciddi bir ansiklopedi hazırlama düşüncesiyle bir araya gelmiş ve 1908 yılından itibaren bu ansiklopediyi neşretmeye başlamışlardır. Alman, Fransız, İngiliz, Hollandalı, İtalyan ve Rus Oryantalistlerden oluşan bir komisyon tarafından hazırlanan bu ansiklopedi 1938 yılında tamamlanmıştır. 30 yılda tamamlanan ve alanında tek örnek olan bu ansiklopedi İslam konusunda güvenilir kaynaklardan birisidir. Türkçeye çevrilen bu ansiklopedi, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Devlet Kitapları arasında 1997 yılında yayınlanmıştır Ansiklopedinin Cilt 1 sayfa 473-549 aralığında Arabistan,
Araplar, Arapların İslam’dan evvel kurdukları devletler ve İslam’dan sonraki kültür ve bilimleri incelenmiştir. 17- Prof. Dr. Bekir Karlığa’nın “İSLAM DÜŞÜNCESİNİN BATI DÜŞÜNCESİNE ETKİLERİ” İsimli Eseri: 2004 yılında Litera yayıncılık tarafından yayınlanmıştır. Marmara Üniversitesi öğretim üyesi olan yazar bu eserinde; Arap-İslam düşüncesinin batıyı ve batı bilim adamlarının önemli şekilde etkilediğini, batı biliminin bugünkü düzeye gelmesinde Arap biliminin etkilerini anlatmıştır. 18- Dr. Gustave Le Bon’un “ARAPLARIN MEDENİYETİ” İsimli Eseri: 2014 yılında Dr. Haktan Birsel tarafından Türkçeye çevrilen ve IQ Sanat Yayıncılık tarafından yayınlanan bu eserde; Arapların matematik, fizik, kimya, astronomi gibi pozitif bilimlere büyük katkılarının olduğunu ve Arap biliminin doğuyla birlikte batıyı da önemli ölçüde etkilediğini detaylı olarak anlatmaktadır. 19- Sigride Hunke’nin “BATI’YI AYDINLATAN DOĞU GÜNEŞİ” İsimli Eseri: Işık Soner tarafından Türkçe’ye çevrilen bu eser, Kaynak Yayınları tarafından 2008 yılında yayınlanmıştır. (Eser, “Avrupa’nın üzerine doğan İslam Güneşi” ismiyle Servet Sezgin tarafından Türkçe’ye çevrilmiş ve Bedir Yayınevi tarafından 1972 yılında yayınlanmıştır.) Yazar, bu eserinde ortaçağda Arap İslam bilimi ve kültürünün bugünkü bilim ve kültürün üzerindeki etkilerini anlatmıştır. Yazar, bugün kullanmakta olduğumuz ve 0’dan başlayıp 9’da biten rakamların Araplar tarafından keşfedilip kullanılan Arap rakamları olduğunu, bu rakamların bilimin gelişmesinde büyük katkıları olduğunu belirtmektedir. 20- Josteın Gardeer’ın “SOFİ’NİN DÜNYASI” İsimli Eseri: Eser, Pan yayıncılık tarafından 1994 yılında yayınlanmıştır. Yazar, bu eserinin 173-197 sayfa aralığında; tüm ortaçağ boyunca Arapların matematik, kimya, astronomi ve tıp gibi bilim dallarında öncü rolü oynadıklarını, bugün halen Arap sayılarını kullanmakta olduğumuzu, bazı alanlarda Arap kültürünün Hristiyan kültüründen üstün olduğunu anlatmıştır. 21- William H. Meneill’in “DÜNYA TARİHİ” isimli eseri: Chicago Üniversitesi Tarih Bölümü Profesörü olan yazar, dünyanın en saygın tarihçilerinden birisi olarak bilinmektedir. Bu eseri 2004 yılında İmge Kitabevi tarafından 10. Baskı olarak yayınlanmıştır. Yazar, eserin 333-347 sayfalarında; Arapların cebir, kimya, matematik, tıp ve matematiksel optik gibi pozitif bilim alanlarında büyük başarılar elde ettiklerini kaynak göstererek anlatmıştır. Yazar, Arapların Yunanlarca bilinen her şeyi aştıklarını ve tüm bilim dallarında Yunanlıları geçtiklerini ifade etmiştir. 22- Nazif Tepedelenlioğlu’nun “KİM KORKAR MATEMATİKTEN” İsimli Eseri: Yazar, 1987 Nesin Yayınları tarafından yayınlanan eserin “Bilim Zincirinde Bir Halka: Ortaçağ Arapları” bölümünde; Arapların başta matematik ve geometri olmak üzere fizik, kimya, tıp, botanik gibi pozitif bilimlerde büyük ilerlemeler katettiklerini ve bilim bayrağını 400 yıl taşıyarak sonra Batıya teslim ettiklerini belirtmektedir. 23- Ziya Paşa’nın “ENDÜLÜS TARİHİ” İsimli Eseri: Osmanlı’nın ünlü şair ve devlet adamı olan yazarın bu eseri Selis Yayınları tarafından 2004 yılında yayınlanmıştır. Yazar, eserinin 515-533 sayfa aralığında Müslüman Arapların tıp, eczacılık, matematik, mühendislik, astronomi gibi pozitif bilimlerde büyük ilerlemeler gösterdiklerini, birçok buluşu gerçekleştirdiklerini, Arap biliminin Endülüs aracılığıyla Avrupa’ya geçtiğini ve bugünkü Batı biliminin temelini oluşturduğunu ayrıntılı olarak yazmaktadır. 24- August Bebel’in “ HZ. MUHAMMET VE ARAP-İSLAM KÜLTÜRÜ DÖNEMİ” İsimli Eseri:
Dünya klasikleri arasında sayılan bu eser, Veysel Atayman tarafından Türkçeye çevrilmiş ve Bordo Siyah Klasik yayınları tarafından 2006 yılında yayınlanmıştır. 1840-1913 yılları arasında yaşayan yazar, Alman Sosyal Demokrat Partisi’nin kurucusudur. Bu eseri 1883 yılında yazmıştır. İslamiyet’in doğuşu ve yükselişi, Arap bilimindeki gelişmeler ve Arap kültürünün İspanya’da gelişmesi gibi konuları kitabında işlemiştir. Arap bilimini bir makalede anlatmak mümkün değildir. Bu çalışmamda Arap bilimi anlatılmamış, sadece Arap bilimi hakkında yazılan önemli eserler tanıtılmıştır. Sözümü yazarın kitabının son cümlesiyle bitirmek istiyorum. “Arap kültür dönemi Avrupa kültürü ile eski kültür arasındaki bağlayıcı halkadır. Avrupa kültürü bu ara halka olmaksızın bugünkü gelişmişlik düzeyine çok zor ulaşırdı.” August Bebel’in bu görüşü birçok batılı bilim insanı tarafından aynen benimsenmiş ve teyit edilmiştir. Bunlardan birkaçını burada zikretmekte fayda var: İngiliz Tarihçi yazar Robert Brifffault, “İNSANLIĞIN GELİŞİMİ”(The Making of Humanity) isimli eserinde; bilimin Arap medeniyetinin modern dünyaya önemli katkısı olduğunu, günümüz biliminin varlığını Arap bilimi ve kültürüne borçlu olduğunu, sorgulama ruhunun deney, gözlem ve ölçüm metotlarının batı dünyasına Araplardan geçtiğini yazmıştır. İngiliz fizikçi yazar Oliver Joseph Lodge “BİLİMİN ÖNCÜLERİ”(Pioneers of Science) isimli eserinde; eski ve yeni bilim arasındaki tek etkin bağın Araplar tarafından oluşturulduğunu, orta çağda Avrupa’nın bilim tarihinde mutlak bir boşluk olarak karşımıza çıktığını ve bin yıldan fazla bir süre boyunca Arabistan dışında hiçbir yerde kayda değer bir bilim adamının olmadığını belirtmektedir. Bilim tarihinin kurucularından Belçikalı tarihçi George Sarton; ortaçağ Araplarının deneysel ruhu ortaya çıkardıklarını ve bilime çok önemli katkılarda bulunduklarını yazmıştır. İslam bilimi araştırmalarıyla tanınan Amerikalı Siyonist tarihçi Martin Kramer “Eğer 1000’li yıllarda nobel ödülleri dağıtılıyor olsaydı neredeyse tümünü Arap ve Müslümanlar alırdı.” demiştir. Yazımı, Nobel ödül sahibi ünlü Fransız fizikçi Pierre Curie’nin sözleriyle bitirmek istiyorum; “Müslüman Arap Endülüs’ten bize otuz kitap kaldı, atomu parçalayabildik. Şayet yakılan bir milyon kitabın yarısı kalsaydı çoktan uzayda, galaksiler arasında geziyor olacaktık.”
- Ü.KENAN DEMİRTAŞ